รัฐมนตรีพลังงานย้ำ ติดเบรก กฟผ.จัดจ้างเหมาขุด-ขนถ่านหินแม่เมาะ

   รายงานข่าวเผยว่า เมื่อวันที่ 7 มีนาคม 2568 สำนักงานรัฐมนตรีกระทรวงพลังงาน ได้ทำหนังสือด่วนที่สุดที่ พน. 0100.1/291 ถึง ผู้ว่าการการไฟฟ้าฝ้ายผลิตแห่งประเทศไทย ลงนามโดยนางสาวอรพินทร์  เพชรทัต เลขานุการรัฐมนตรีว่าการกระทรวงพลังงาน เรื่อง การตรวจสอบข้อเท็จจริงกรณีงานจ้างเหมาขุด-ขนถ่านหินที่เหมืองแม่เมาะของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.)

โดยใจความสำคัญระบุว่า ตามที่รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพลังงานในฐานะกำกับดูแลการไฟฟ้าฝ้ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.)ตามพระราชบัญญัติการไฟฟ้าฝ้ายผลิตแห่งประเทศไทย พ.ศ. 2511 ได้แต่งตั้งคณะกรรมการสอบสวนข้อเท็จจริงกรณีงานจ้างเหมาชุด-ขนถ่านหินที่เหมืองแม่เมาะของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) ตามคำสั่งกระทรวงพลังงานพลังงามที่ 72/2567ลงวันที่ 25 ธันวาคม พ.ศ. 2567 นั้น

บัดนี้ คณะกรรมการชุดดังกล่าวได้ดำเนินการตรวจสอบข้อเท็จจริงเสร็จสิ้นแล้ว และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงพลังงานได้ตรวจสอบรายงานของคณะกรรมการฯ ประกอบข้อเท็จจริงต่างๆ แล้ว เห็นว่ามีประเด็นที่เป็นข้อสังเกตโดยสรุป ดังนี้

• กรณีความจำเป็นเร่งด่วนของการจัดจ้าง

ปรากฏสาเหตุที่ กฟผ. อ้างว่าต้องดำเนินการจ้างเหมาขุด-ขนถ่านหินที่เหมืองแม่เมาะตามสัญญาที่ 8/1โดยเร่งด่วน เนื่องจากมติของจากคณะกรรมการนโยบายพลังงานแห่งชาติ (กพช.) ในการประชุมครั้งที่ 4/2565(ครั้งที่ 159) เมื่อวันที่ 22 มิถุนายน 2565 ซึ่งเมื่อตรวจสอบมติ กพช. ดังกล่าว พบว่ามีสาเหตุมาจากการที่คณะกรรมการบริหารนโยบายพลังงาน (กบง.) ในการประชุมครั้งที่ 10/2565(ครั้งที่ 48) เมื่อวันที่ 15 มิถุนายน 2565 ได้พิจารณาการเลื่อนแผนการปลดเครื่องโรงไฟฟ้าพลังความร้อนแม่เมาะ เครื่องที่  8-11 และมีมติดังนี้

(1) เห็นชอบการเลื่อนแผนการปลดเครื่องโรงไฟฟ้าพลังความร้อนแม่เมาะเครื่องที่ 8-11 ออกไปจนถึงวันที่ 31ธันวาคม 2568

(2) มอบหมายให้ กฟผ. และคณะกรรมการกำกับกิจการพลังงาน (กกพ.) ดำเนินการในส่วนที่เกี่ยวข้องต่อไป

(3) มอบหมายให้ฝ่ายเลขานุการฯ นำเสนอ กพช. เพื่อพิจารณา

ซึ่งต่อมาในคราวการประชุม กพช. ครั้งที่ 4/2565 (ครั้งที่ 259) เมื่อวันที่ 26 มิถุนายน 2565 ได้มีมติเห็นชอบการเลื่อนแผนการปลดเครื่องโรงไฟฟ้าพลังความร้อนแม่เมาะ เครื่องที่ 8-11 ออกไปจนถึงวันที่ 31 ธันวาคม 2568 เนื่องจากคาดการณ์ว่าราคาก๊าชธรรมชาติเหลว (LNG) จะยังคงมีแนวโน้มอยู่ในระดับสูงจนถึงปี 2568 หรือปี 2569 เพราะเหตุสถานการณ์สงครามระหว่างรัสเซียและยูเครนที่ยังไม่มีข้อยุติ และภายหลังสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อโควิด-19 คลี่คลาย โดยอุปทานเพิ่มเติมจากโครงการผลิต LNG ยังคงจำกัด เพราะการลงทุนก่อสร้างโครงการผลิตใหม่ลดลง

อย่างไรก็ตาม การดำเนินการตามมติ กพช. ดังกล่าว จะส่งผลให้เกิดการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์เพิ่มขึ้นประมาณ 2 ล้านต้น ซึ่งไม่เป็นไปตามแผนพัฒนากำลังผลิตไฟฟ้าของประเทศไทย พ.ศ. 2561- 2580 ฉบับปรับปรุงครั้งที่ 1 (PDP 2018 Revision 1)

จากเหตุดังกล่าวเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องของ กฟผ. จึงเสนอให้มีการดำเนินการจัดซื้อจัดจ้างชุด-ขนถ่านหินที่เหมืองแม่เมาะโดยวิธีพิเศษ เป็นสัญญาที่ 8/1 แต่มีข้อขัดข้องหลายประการจึงทำให้เกิดความล่าช้าในการดำเนินการโดยเฉพาะประเด็นที่ว่าเรื่องนี้จะใช้วิธีการแก้ไขเปลี่ยนแปลงสัญญาเดิม (คือ สัญญาที่ 4 และสัญญาที่ 9) หรือต้องดำเนินการจัดจ้างใหม่ รวมทั้งหากต้องจัดจ้างใหม่จะดำเนินการโดยวิธีใด และเป็นกรณีเช่นใด

อย่างไรก็ตามจากความล่าช้าในการดำเนินการดังกล่าวทำให้ปรากฎข้อเท็จจริงว่าสถานการณ์ฉุกเฉินเกี่ยวกับราคาและการขาดแคลนก๊าซที่จะนำมาใช้ผลิตไฟฟ้าตามการคาดการณ์ของ กบง. ในการประชุมครั้งที่ 10/2565 (ครั้งที่ 48) เมื่อวันที่ 15 มิถุนายน 2565 ที่ให้เสนอต่อที่ประชุม กพช. ครั้งที่ 4/2565 (ครั้งที่ 259  เมื่อวันที่ 22 มิถุนายน 2565นั้น ไม่เกิดขึ้นจริง

ดังนั้น เหตุฉุกเฉินจำเป็นเร่งด่วนตามข้อเสนอของ กบง. จึงผ่านพ้นไปแล้ว เหตุผลและความจำเป็นที่จะต้องดำเนินการจัดซื้อจัดจ้างขุด-ขนถ่านหินที่เหมืองแม่เมาะโดยวิธีพิเศษจึงหมดสิ้นไปแล้ว ซึ่งควรจะมีการเสนอ กพช. ให้ทราบสถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลงไป เพื่อที่ กพช. จะได้พิจารณามีมติในเรื่องดังกล่าวเสียใหม่ แต่กลับไม่มีการดำเนินการเช่นนั้น อีกทั้งยังมีข้อมูลน่าเชื่อได้ด้วยว่า กฟผ. ยังคงมีสต๊อกสำรองถ่านหินอีกจำนวนหนึ่งในปริมาณที่มากพอสมควร

นอกจากกรณีข้างต้นแล้วปรากฏ ในการประชุม กพช. ครั้งที่ 7/2565 (ครั้งที่ 166) เมื่อวันที่ 7 พฤศจิกายน 2565 ได้มีมติเห็นชอบให้ กฟผ. นำโรงไฟฟ้าพลังความร้อนแม่เมาะ เครื่องที่ 4 กลับมาผลิตไฟฟ้าในช่วงปี 2565 – 2568 ซึ่งหากนับระยะเวลาที่คณะกรรมการ กฟผ. จะอนุมัติให้ว่าจ้างชุด-ขนถ่านหินที่เหมืองแม่เมาะเมื่อช่วงปลายปี พ.ศ. 2567 แล้ว ก็เหลือระยะเวลาอีกเพียงหนึ่งปีก็ต้องยกเลิกการผลิตไฟฟ้าที่โรงไฟฟ้าถ่านหินดังกล่าวและหากพิจารณาตาม PDP 2018 Revision 1

จะเห็นได้ว่ากำลังผลิตไฟฟ้าตามสัญญาก็มีอัตราสูงกว่าความต้องการใช้ไฟฟ้าสูงสุดของระบบอยู่แล้ว ดังนั้น ปริมาณงานที่จะว่าจ้างให้ชุด-ขนถ่านหินตามสัญญาที่ 8/1 ดังกล่าว ย่อมมีปริมาณที่มากเกินความจำเป็นอีกด้วย ดังนั้น จึงไม่มีเหตุจำเป็นเร่งด่วนที่จะต้องดำเนินการว่าจ้างโดยวิธีพิเศษอีกต่อไป

2.การว่าจ้างชุด-ขนถ่านหินแม่เมาะสามารถดำเนินการได้โดยการเปิดประมูลตามปกติ

ตามปกติ กฟผ. มีสายงานที่รับผิดชอบในส่วนของเหมืองแม่เมาะเป็นการเฉพาะอยู่แล้ว จึงอยู่ในวิสัย ที่ กฟผ. จะทราบความจำเป็นที่จะต้องว่าจ้างชุด-ขนถ่านหินได้ล่วงหน้า ซึ่งทำให้สามารถวางแผนและเตรียมการเปิดประมูลขุด-ขนถ่านหินแบบกรณีปกติได้โดยไม่จำเป็นต้องใช้วิธีพิเศษ เพราะตามเงื่อนไขสัญญาที่ 8 จะหมดสิ้นลงในช่วงสิ้นปี 2568 ซึ่งหาก กฟผ. มีความจำเป็นต้องใช้ถ่านหินเพิ่มเติมต่อไป กฟผ.ก็สามารถเตรียมการล่วงหน้าที่จะเปิดประมูลขุด-ขนถ่านหินเพิ่มเติมได้ โดยไม่จำเป็นต้องใช้วิธีพิเศษ

แต่กรณีที่ กฟผ. กล่าวอ้างมติ กพช. ครั้งที่ 4/2565 (ครั้งที่ 159) เมื่อวันที่ 22 มิถุนายน 2565ว่ามีกรณีจำเป็นเร่งด่วนจากสถานการณ์สงครามรัสเซีย-ยูเครน จึงเป็นเหตุที่นำมาใช้ดำเนินการจัดจ้างโดยวิธีวิธีพิเศษ แต่เมื่อสถานการณ์หรือเหตุการณ์ที่คาดการณ์ไว้ไม่เกิดขึ้น ก็อยู่ในวิสัยที่ กฟผ. จะสามารถปรับแก้ไขการดำเนินการดังกล่าวให้เหมาะสมและถูกต้องตามแผนพัฒนากำลังผลิตไฟฟ้าของประเทศไทย พ.ศ 2561-2580 ฉบับปรับปรุงครั้งที่ 1 (PDP 2018 Revision 1) ได้

3.การพิจารณาการดำเนินการจัดจ้างโดยวิธีพิเศษ

กรณีนี้แม้จะมีข้อโต้แย้งจากผู้เกี่ยวข้องก็ตาม แต่โดยสรุปคณะกรรมการฯ และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงพลังงานเห็นว่าเป็นข้อโต้แย้งในด้านการดำเนินการในการจัดซื้อจัดจ้างซึ่งอยู่ในถ้อยความรู้ของคู่กรณีที่ไม่อาจหาข้อยุติได้สืบเนื่องจากกฎระเบียบของ กฟผ. ในกรณีการจัดซื้อจัดจ้างมีความหละหลวมหลายประการ จึงเป็นเรื่องที่คู่กรณีพึงใช้สิทธิตามกฎหมายดำเนินการต่อไปเอง

ด้วยเหตุข้างต้น จึงขอให้ท่าน (การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย) พิจารณาดำเนินการตามความถูกต้องเหมาะสมและตามอำนาจหน้าที่ต่อไป